In een reeks andere posts heb ik jullie verteld hoe je een donkere locatie kan vinden, wat het beste moment is om de melkweg te fotograferen, en hoe je de weersomstandigheden kan inschatten. In dit artikel leer ik jullie hoe je de melkweg fotografeert.
Benodigdheden:
Een dslr, systeemcamera of toch een camera die je volledig manueel kan instellen.
Een groothoek objectief. Liefst 24mm of minder.
Een stevig statief.
Een afstandsbediening voor de camera.
Een volledig opgeladen batterij en liefst nog een extra reservebatterij.
Voldoende plaats op je geheugenkaart.
Warme kledij.
Een zaklamp.
De voorbereiding op locatie:
Ik raad je aan, indien mogelijk, om de locatie vooraf eens te gaan verkennen en een perfecte spot uit te kiezen voor je shot. Tracht eventueel via Google Maps of Street View al een idee te krijgen hoe de locatie er uit ziet. Kan je de locatie niet op voorhand bezoeken, zorg dan zeker dat je toekomt als het nog licht is. Het is knap lastig om 's nachts de locatie goed in te schatten en het beste plaatsje te zoeken.
Gebruik de Night AR functie van de PhotoPills app om te voorspellen waar de melkweg later die nacht zal staan. Swipe links/rechts over het scherm om door de tijd te scrollen en je ziet hoe de melkweg door de hemel zal schuiven.
Heb je je ideale locatie gevonden, zet je camera dan klaar op je statief. Zorg voor een stevige ondergrond. Je camera moet rotsvast staan aangezien we met heel lange sluitertijden gaan werken.
De 300 regel.
Omdat het licht van de sterren en de melkweg dat ons bereikt héél zwak is, moeten we zoveel mogelijk licht op onze sensor proberen vangen. Waar we overdag met een sluitertijd van honderdsten of zelfs duizendsten van een seconde werken, gaan we bij astrofotografie de sluiter meerdere seconden openen.
Er zijn echter beperkingen aan hoe lang we de sluiter openzetten. De eerste beperking is lichtvervuiling. Niet alleen het licht van de sterren komt onze camera binnen. Maar ook het omgevingslicht. Op héél donkere locaties of door gebruik te maken van speciale filters die straatverlichting wegfilteren, kunnen we op de donkere plaatsen in België tot enkele minuten gaan belichten. Maar zonder filter wordt het vaak al lastig om meer dan 1 minuut te halen.
Een 2e probleem is de rotatie van de aarde. De aarde draait in iets minder dan 24u rond haar as. Dat wil zeggen dat de hemel elk uur 15° verschuift. Je merkt dat niet met het blote oog, maar voor een camera is dat wel degelijk zichtbaar. Hoe langer je brandpuntsafstand van je lens, hoe sneller de sterren door je beeldveld schuiven. Voor sterrensporen is dat een leuk gegeven, maar bij een melkwegfoto wil je dat de sterren mooi, kleine puntjes zijn, geen uitgesmeerde streepjes. Er zijn toestelletjes die d.m.v. een motortje of een mechanisch systeem de camera laten meedraaien met de sterren. Dat noemen we trackers. Maar in dit artikel ga ik daar niet verder op in.
Hoe lang kunnen we de sluiter openen om toch nog aanvaardbare ronde sterren te fotograferen? Er bestaan verschillende regels, maar met de moderne camera met veel megapixels, raad ik de 300 regel aan.
maximale sluitertijd = 300 / (brandpuntsafstand lens x cropfactor camera)
Voorbeeld 1 : een 24mm lens op een camera met 1,5x crop factor:
maximale sluitertijd = 300 / (24 x 1,5) = 8.33 sec
Voorbeeld 2 : een 15mm lens op een full frame camera:
maximale sluitertijd = 300 / (15 x 1) = 20 sec
Camera instellingen:
Zet je camera in de M-stand zodat je volledige controle hebt over de instellingen. De maximale sluitertijd hebben we hierboven bepaald met de 300 regel. Afhankelijk van je lens en camera zal die ergens tussen de 8 en de 25 seconden liggen.
Draai het diafragma van je lens maximaal open, dus kies je laagste f-getal. Een lichtsterke lens is best voor melkwegfotografie. Zo zal een lichtsterke lens met een diafragma f1.4 maar liefst 8x meer van dat zwakke licht binnenlaten dan een lens op f4. Maar kies de laagste f-waarde voor jouw lens.
En dan rest er nog de ISO. Voor astrofotografie moet je je camera tot de limieten pushen. Zeker wat hoge ISO en bijhorende ruis betreft. En hier kan ik je geen exacte waarde geven. Dat hangt af er vanaf. Wanneer je een heel lichtsterke (laag f-getal) groothoeklens hebt (langere sluitertijd), kan je beginnen ergens rond de ISO 1000. Heb je een minder lichtsterke lens en een wat langere brandpuntsafstand, dan zal je de ISO moeten optrekken richting 3200 of 6400 (of meer). Het beste wat je kan doen is een testfoto maken en op het scherm oordelen of de melkweg goed zichtbaar is. Wees niet bang om die ISO omhoog te halen en maak je niet te veel zorgen over ruis. Daar heb ik het straks nog over.
RAW of JPG?
Sowieso RAW! Om in de nabewerking het maximale uit de kleine hoeveelheid licht van de sterren te halen, heb je de ruwe informatie nodig zoals die uit de sensor komt. Een JPEG beeld is gecompresseerd, dus er gaat een groot stuk dynamiek en informatie verloren.
Scherpstellen:
Ook scherpstellen moet manueel gebeuren. De autofocus werkt niet goed en is niet nauwkeurig genoeg voor astrofotografie. Schakel de autofocus dus uit op de camera of op de lens. Om nauwkeurig scherp te stellen, zet je de camera en live-view en zoom je maximaal in. Zorg dat je een heldere ster in beeld hebt. Nu ga je aan de focusring van je lens draaien tot de ster ongeveer scherp staat. Draai iets te ver en dan terug en ga zo enkele keren heen en weer tot de ster zo klein en scherp mogelijk is op je scherm. Vanaf nu mag je de focusring niet meer aanraken.
Opgelet : op je lens staat een oneindigheidsteken. Gebruik dat niet om op scherp te stellen. Dat is "ongeveer" juist, maar gebruik de techniek van hierboven om exact scherp te stellen.
Er bestaan ook speciale filters (Bahtinov masker) om voor je lens te zetten als hulpmiddel om scherp te stellen. Kase Filters heeft bvb de Bright Star Precision Focusion Tool. Maar mits wat oefening lukt het zo ook wel.
Het probleem van ruis:
Een lange sluitertijd en een hoge ISO. Twee ingrediënten om veel ruis in je foto's te hebben. Daar is helaas niets aan te doen. Maar er zijn wel technieken om nadien de ruis drastisch te verminderen. De eigenschap van ruis, is dat die willekeurig is. Op iedere foto zullen er willekeurig pixels oplichten in verschillende kleuren. De sterren die verschuiven op iedere foto ook wel een beetje door je beeldveld (weet je nog : de rotatie van de aarde...). Maar die staan wel telkens op dezelfde plaats ten opzichte van elkaar.
In plaats van één foto te maken, gaan we meerdere foto's maken met identiek dezelfde instellingen en hetzelfde standpunt van de camera. Met een 10-tal foto's heb je voldoende om nadien door middel van stacking software de ruis te reduceren en de sterren er beter te laten uitkomen.
Wat met de ruisonderdrukking van je camera?
De meeste camera's hebben een optie om bij lange sluitertijd de ruis te onderdrukken. Mijn advies is om die functie niet te gebruiken! Wat die functie doet, is na een lichte foto (met de sluiter open) een donkere foto maken met dezelfde sluitertijd. Op die donkere foto staat dus enkel ruis. De camera zal dan die gemeten ruis in mindering brengen in de foto. Werk je met een sluitertijd van bvb 20 sec, zal je na elke foto nog eens 20 sec moeten wachten eer de donkere foto is gemaakt. Dat kost je kostbare tijd en batterijverbruik en het resultaat is minder goed dan meerdere foto's maken en deze te stacken nadien.
De voorgrond:
Als je een leuke locatie met een interessante voorgrond hebt, wil je die natuurlijk ook in de foto betrekken. Daarvoor zijn er 2 opties:
Enkele foto's maken die extreem lang belicht zijn. Afhankelijk van hoe licht of hoe donker de locatie is, maak je foto's met een belichtingstijd van enkele minuten lang. Lang genoeg om de voorgrond zichtbaar te maken. Want in tegenstelling tot de sterren in de melkweg, geeft voorgrond zelf geen licht. In die foto's zal ook wel ruis ontstaan, maar door weer enkele foto's te maken, kunnen we die ruis dmv stacking drastisch verminderen. Een truuk is ook om je timing zo te plannen dat de maan niet te fel schijnt (kort bij nieuwe maan) maar nog net een beetje boven de horizon staat om de voorgrond wat te verlichten.
Ofwel moet je zelf wat licht introduceren in de foto. Je kan met behulp van een zaklamp de voorgrond wat inschilderen met licht. Dat noemen we light painting. Dat is een proces van vaak proberen tot je het gewenste resultaat hebt.
Extra tips:
Gebruik steeds een afstandsbediening of draadontspanner voor je camera. De minste trilling zorgt voor onscherpe sterren. Heeft je camera een Mirror-Up functie? Klap dan eerst de spiegel omhoog alvorens de sluiter te openen. Dat zorgt voor nog minder trillingen. Een spiegelloze camera heeft hier natuurlijk geen last van.
Wanneer je een reeks van foto's maakt om nadien te stacken, maak je die best zo kort mogelijk na elkaar. Zo zijn de sterren en de melkweg minimaal verschoven tussen de eerste en de laatste foto van de reeks.
Een sessie astrofotografie kan best lang duren...
Neem een matje of dekentje mee om op te zitten.
Zorg dat je warm gekleed bent.
Neem eten of drinken mee.
Wees voorzichtig 's nachts in het donker. Ga bij voorkeur niet alleen op stap of laat zeker iemand weten waar je bent.
Wil je het hele proces van planning tot eindresultaat leren? Volg dan op 11 maart 2021 mijn webinar : Hoe fotografeer je de melkweg. Schrijf je in via deze link.
